Door de impasse in de formatie tot vorming van een nieuw kabinet volgt onder andere de oproep om een minderheidskabinet te vormen. Het kabinet moet dan (mogelijk wisselende) meerderheden vormen om het gewenste beleid uit te voeren. Zuivere politiek, werd dit genoemd.
In een variant hierop stelde Thierry Baudet voor om de Tweede Kamer te laten stemmen over een flink aantal belangrijke thema’s (zoals immigratie, inkomensverdeling, klimaat etc.) en dit uit te laten voeren door vakministers die niet partijgebonden waren. Pure politiek in de Tweede Kamer, noemde hij dit.
Er valt iets voor te zeggen: voor ieder onderwerp moet in de Tweede Kamer een meerderheid gevormd worden ipv een van te voren door partijen gevormd regeerakkoord. Toch zitten er ook nadelen aan deze ‘pure’ politiek.
Over alles stemmen in de Tweede Kamer kan leiden tot een machtspositie van een ’tijdelijke’ meerderheid. Een rechtse meerderheid zou bijvoorbeeld een bijzonder streng immigratiebeleid kunnen doorvoeren door op alle gerelateerde onderwerpen rechts te stemmen. Ja maar… als ze een meerderheid hebben, dan is dat toch geoorloofd? Geoorloofd wel, maar niet wenselijk. Dit zou nl. kunnen leiden tot een beleid (in dit geval rechts, maar voor links geldt dit evenzo) dat door een ’toevallige’ meerderheid in de kamer is gekozen.
Maar dit beleid sluit waarschijnlijk niet aan bij een groot deel van de bevolking dat niet op die partijen heeft gestemd. In het slechtste geval voelen grote groepen kiezers zich jarenlang buitengesloten. In het beste geval slaat de balans bij de volgende verkiezingen door naar de andere zijde en wordt er tegengesteld beleid gevoerd (en is het nieuwe kabinet de eerste tijd bezig om het beleid van de vorige regering ongedaan te maken).
In de Verenigde Staten is goed zichtbaar hoe dit werkt. Door het 2-partijenstelsel, waarbij één partij meestal niet langer dan 8 jaar aan de macht is, is de nieuwe regering soms jaren bezig om – in hun ogen – ongewenst beleid van de vorige regering ongedaan te maken. Kijk naar de tijd die het kost om Obamacare te ontmantelen. Dit kan toch niet de bedoeling zijn van politiek. Efficiënt of effectief is het bovendien allerminst, omdat het een zig-zag beleid in de hand werkt met grote uitslagen naar beide zijden (vaak links/rechts).
Ons land kent een traditie van coalitievorming. In de onderhandelingen voor zo’n coalitie wordt gegeven en genomen, waardoor over het algemeen een gematigd beleid onstaat, waarin de meeste stemgerechtigden wel iets herkennen. Ook leidt het er toe dat het beleid in een volgende periode niet in z’n geheel weer afgebroken hoeft te worden.
Vaak wordt gezegd dat coalitievorming tot verlies van identiteit en daadkracht leidt. Op korte termijn is dat wellicht verdedigbaar, maar op lange termijn is het een zegen.